Nieuwe functionaliteiten voor de topstukken van de Koninklijke Bibliotheek

Door Olaf Janssen, Wikimedia- en open data coördinator bij de KB

Vorig jaar heeft de Koninklijke Bibliotheek haar topstukken in Wikidata, Wikimedia Commons en Wikipedia ondergebracht. Hiermee is dit veelal historische culturele erfgoed beter zichtbaar, vindbaar én herbruikbaar gemaakt, waardoor veel dingen die op de eigen KB-website niet kunnen nu opeens wél mogelijk zijn. Met andere woorden: door deze collectie te ‘wikificeren’ zijn er allerlei nieuwe functionaliteiten voor onze topstukken bijgekomen, waarvan ik je in deze blog graag een korte indruk wil geven.

De KB maakt haar digitale topstukken beschikbaar via de KB-website (kb.nl) . Als we Stedenatlas De Wit uit 1698 als voorbeeld nemen,  dan kun je daar achtergrondinformatie over deze atlas lezen en in het bladerboek heel fraai de afbeeldingen op hoge resolutie bekijken. Ook zie je bv. een index van plaatsen die in de atlas afgebeeld staan. Je kunt deze atlas op kb.nl dus prima consumeren. Maar wat nou als je die afbeeldingen wilt downloaden, die plaatsnamenindex als gestructureerde data (json, csv, xml) wilt opvragen of de plaatsen op een kaartje wilt visualiseren? Dan kom je van een koude kermis thuis. De topstukken op kb.nl zijn m.a.w. niet zo geschikt als je ze wilt hergebruiken, dus als je er iets mee wilt gaan creëren of bouwen. 

Wikificeren van onze topstukken

We hebben inmiddels alle KB-topstukken in Wikidata beschreven, ruim 11 duizend beelden van onze rechtenvrije topstukken op Wikimedia Commons gezet en de bestaande en gewenste artikelen op de Nederlandstalige Wikipedia op een rijtje gezet. Door dit te doen hebben we als het ware een ‘KB-Topstukken Technisch LEGO-doos’ gemaakt met losse bouwstenen die iedereen binnen en buiten de Wikimedia-gemeenschap kan gebruiken om zelf aan de slag te gaan met onze topstukken. 

Ik leg het hoe & waarom van dit ‘wikificeren’ van onze topstukken en de LEGO-doos-analogie in meer detail uit in het eerste artikel van de vijfdelige Engelstalige reeks ‘50 cool new things you can now do with KB’s collection highlights’ die ik recent op Github heb gepubliceerd.

Nieuwe mogelijkheden

Ik geef graag een aantal voorbeelden van die nieuwe, coole dingen die je vanaf nu met onze topstukken kunt doen, en die de KB-website dus niet biedt. Ik houd hierbij de volgorde van de artikelreeks aan. Voor de volledige uitleg en meer voorbeelden verwijs ik graag door naar de artikelen zelf.

Overzichten van alle topstukken samen (Deel 2)

• Een snelle visuele indruk van alle topstukken samen
• Een sorteerbare overzichtstabel met alle topstukken 
• Een overzicht van bij de topstukken  betrokken personen en  instituten en welke rol ze speelden
• Overzichten van locaties en jaartallen, fysieke kenmerken en bronnen over de topstukken 

Overzichten per topstuk (Deel 3)

• Miniaturen en/of uitsneden van losse paginadetails  van geselecteerde topstukken uit het publieke domein
• Een smoelenboek van de bijdragers aan het Vriendenboek van Jacob Heyblocq, inclusief visualisaties van hun genderverdeling, beroepen en levensduren
• De hierboven genoemde plaatsnamenindex van Stedenatlas de Wit geplot op een kaart van het huidige Nederland, België en Noord-Frankrijk 

Afbeeldingen (Deel 4)

• Downloaden van afbeeldingen in diverse resoluties, bv.  voor een afbeelding van het Iberisch schiereiland uit Atlas van de Hagen
• Geselecteerde afbeeldingen (zoals dit voorbeeld) zijn verrijkt met geografische coördinaten , waardoor ze verbonden zijn met diverse cartografische diensten
• Meer dan 5.300 KB-topstukafbeeldingen zijn voorzien van gestructureerde, machineleesbare data, waardoor ze verbonden worden met Wikidata. Hierdoor ontstaan er nieuwe zoekmogelijkheden en worden deze beelden meertalig én op inhoud (Wat is er op het plaatje afgebeeld?) doorzoekbaar.
• Kant-en-klare tools om de URLs van hi-res beelden en/of de hi-res beelden zelf  in bulk te kunnen downloaden

Hergebruik (Deel 5)

• Gestructureerde lijsten van alle topstukken m.b.v. SPARQL opvragen, zowel eenvoudige als uitgebreidere, ook in JSON of XML
• Beschrijving van bv. het Haags Liederenhandschrift via Wikidata opvragen in 7 verschillende formaten: HTML, JSON, JSON-LD, RDF, NT, TTL or N3 en PHP
• Op drie verschillende manieren een HTML-smoelenboeken van bijdragers aan het Vriendenboek van Jacob Heyblocq maken, zoals uitgelegd in dit artikel.
• De hierboven genoemde afbeeldingspagina van het Iberisch schiereiland opvragen als XML

Meehelpen met de KB-topstukken?
Wil je zelf meehelpen om de artikelen, beelden en data over de KB-topstukken te verbeteren op Wikipedia, Commons en Wikidata? Je bent van harte welkom! Dat kan bv. door:

1. Wikipedia-artikelen over de topstukken - en de daarmee verbonden personen, uitgeverijen, drukkerijen, eigenaren, verzamelaars, locaties, maakwijzen, fysieke aspecten etc. - verbeteren of aanmaken. Niet alleen in het Nederlands, maar ook artikelen op de Engelse, Spaanse, Duitse en Franse Wikipedia zijn nuttig.
2. Beelden van KB-topstukken in Wikipedia-artikelen verwerken. In Category:Collection highlights of Koninklijke Bibliotheek staan ruim 11.000 rechtenvrije beelden.
3. Aangeven ('taggen') wat er op KB-topstukbeelden te zien is. Je kunt daarvoor deze uitleg raadplegen. Zo zijn nu al 5.500 KB-afbeeldingen doorzoekbaar op inhoud, bv. waar bruggen, bomen of vissen op afgebeeld staan.
4. De Wikidata-items over de KB topstukken - en de daarmee verbonden personen, uitgeverijen, drukkerijen, eigenaren, verzamelaars, locaties, maakwijzen, fysieke aspecten etc. - uitbreiden: zie deze tabel voor de Wikidata Q-nummers van de KB-stopstukken.
5. Zelf iets bouwen met de KB-Topstukken LEGO-doos. In Deel 5, Reuse vind je aanknopingspunten en voorbeelden hoe je machinematig data en beelden kunt opvragen.